Veerle Windels (dS Magazine / De Standaard – 7 september 2013)
Jaren geleden leerde ik Pawel Czermak kennen. Hij was de fotograaf van de Kipling-catalogus, een vriendelijke man bovendien. De jaren nadien verloren we elkaar wat uit het oog. Pawel vertoefde in de luwte, maar maakte intussen duizenden foto’s voor ontelbare modecatalogi in binnen – en buitenland. Op zijn website val je achterover van het aantal modelabels waarop de fotograaf de voorbije seizoenen zijn stempel drukte, van Caroline Biss tot Cartier.
Het was dan ook geen verrassing dat de Antwerpse conceptstore Graanmarkt 13 hem vroeg om een expo van zijn vroege werk te organiseren. Het resultaat is Early days… Die titel verwijst naar de eerste jaren van de Belgische mode, begin jaren 1980. Pawel Czermak maakte die periode mee naast de Antwerpse Zes, met wie hij op school zat. ‘Ik studeerde fotografie en zij mode, maar we zaten allemaal op eenzelfde verdieping’, vertelt Pawel. ‘Het klikte ongelooflijk met die gasten. Soms gingen we zelfs naar dezelfde les. Kostuumgeschiedenis bijvoorbeeld, in die tijd nog een keuzevak in de opleiding fotografie.’
Pawel Czermak werd zelfstandig fotograaf in 1983, toen modeontwerpers als Dries Van Noten, Ann Demeulemeester, Walter Van Beirendonck, Dirk Van Saene, Dirk Bikkembergs en Marina Yee hun eerste stappen in de business zetten. Ze werkten geregeld voor commerciële Belgische modelabels (zoals Bartsons en Scapa) en ze mochten met geld van het toenmalige Instituut voor Textiel en Confectie modeverhalen fotograferen voor tijdschriften als Mode. Dit is Belgisch en BAM.
‘Ik herinner me een reis naar de Canarische Eilanden voor enkele modereportages’, vertelt Pawel Czermak. ‘Al die ontwerpers waren mee. Behalve Ann Demeulemeester, omdat ze liever samenwerkte met haar man Patrick Robyn, die ook fotograaf was. Het was één bende enthousiaste mensen. Dromers ook. Maar het gebeurde wel.’ Hij herinnert zich ook dat de stijl van Martin Margiela geregeld net iets te ver ging. En dat hij teruggefloten werd.
Enkele beelden uit Czermaks oeuvre zitten ook in de grote expo van het ModeMuseum die dit weekend de deuren opent, maar de keuze die Bob Verhelst van Graanmarkt 13 maakte, is nog anders. Beelden van de modellen en de avant-gardemode van toen, maar ook snapshots van achter de schermen. ‘Gewone fotootjes’, zegt Pawel met een kwinkslag. Tja, zo ken ik hem.